Bài 3 trang 210 SBT đại số 10

Câu hỏi: Giải và biện luận các hệ phương trình sau

Câu a​

(I)\(\left\{ \begin{array}{l}x + ay = 1(1)\\ax + y = 2a(2);\end{array} \right.\)
Lời giải chi tiết:
\(\left( 1 \right) \Leftrightarrow x = 1 - ay\) thay vào (2) ta được:
\(\begin{array}{l}a\left( {1 - ay} \right) + y = 2a\\ \Leftrightarrow a - {a^2}y + y = 2a\\ \Leftrightarrow \left({1 - {a^2}} \right)y = a\end{array}\)
+) TH1: \(1 - {a^2} = 0 \Leftrightarrow a = \pm 1\)
Nếu \(a = 1\) thì phương trình trở thành \(0y = 1\) (vô nghiệm)
Nếu \(a = - 1\) thì phương trình trở thành \(0y = - 1\) (vô nghiệm)
+) TH2: \(a \ne \pm 1\) thì phương trình \(\Leftrightarrow y = \dfrac{a}{{1 - {a^2}}}\)
Khi đó \(x = 1 - a.\dfrac{a}{{1 - {a^2}}} = \dfrac{{1 - 2{a^2}}}{{1 - {a^2}}}\)
Vậy
Với \(a \ne \pm 1\) hệ phương trình có nghiệm \(x = \dfrac{{1 - 2{a^2}}}{{1 - {a^2}}}; y = \dfrac{a}{{1 - {a^2}}}\);
Với \(a = \pm 1\) hệ phương trình vô nghiệm.

Câu b​

(II) \(\left\{ \begin{array}{l}ax + y = a(1)\\x + ay = {a^2}(2).\end{array} \right.\)
Lời giải chi tiết:
\(\left( 1 \right) \Leftrightarrow y = a - ax\) thay vào (2) được:
\(\begin{array}{l}x + a\left( {a - ax} \right) = {a^2}\\ \Leftrightarrow x + {a^2} - {a^2}x = {a^2}\\ \Leftrightarrow \left({1 - {a^2}} \right)x = 0\end{array}\)
+) TH1: \(1 - {a^2} = 0 \Leftrightarrow a = \pm 1\)
Nếu \(a = 1\) thì phương trình trở thành \(0x = 0\) nên nghiệm đúng với mọi \(x \in \mathbb{R}\)
\(\Rightarrow y = 1 - 1. X = 1 - x\)
Do đó hệ có nghiệm \(x = t, y = 1 - t\) với \(t \in \mathbb{R}\).
Nếu \(a = - 1\) thì phương trình trở thành \(0x = 0\) nên nghiệm đúng với mọi \(x \in \mathbb{R}\)
\(\Rightarrow y = - 1 - \left( { - 1} \right). X = - 1 + x\)
Do đó hệ có nghiệm \(x = t, y = - 1 + t\) với \(t \in \mathbb{R}\).
+) TH2: \(a \ne \pm 1\) thì phương trình \(\Leftrightarrow x = 0\) \(\Rightarrow y = a\)
Vậy
Nếu \(a \ne \pm 1\) thì x = 0, y = a;
Nếu \(a = - 1\) thì \(x = t, y = -1+t(t \in R)\);
Nếu \(a = 1\) thì \(x = t, y = 1 - t(t \in R)\).