Soạn bài Từ trái nghĩa (Chi tiết)

Câu hỏi:

Phần I

THẾ NÀO LÀ TỪ TRÁI NGHĨA
Trả lời câu 1 (trang 128 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Đọc lại bản dịch thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Tương Như và bản dịch thơ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê của Trần Trọng San. Dựa vào các kiến thức ở Tiểu học, hãy tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bản dịch thơ đó.
Trả lời:
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau
Một từ trái nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
Các cặp từ trái nghĩa: Cúi- ngẩng, trẻ - già, đi- trở lại
- Trẻ - già: trái nghĩa về tuổi tác
Trả lời câu 2 (trang 128 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Tìm từ trái nghĩa với từ già trong các trường hợp: rau già, cau già.
Trả lời:
- Trường hợp: rau già, cau già, trái nghĩa với già là non

Phần II

Trả lời câu 1 (trang 128 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Trong hai bài thơ dịch trên, việc sử dụng các từ trái nghĩa có tác dụng gì?
Trả lời:
+ Ngẩng – cúi: thể hiện sự trăn trở, bứt rứt trong tâm trạng nhà thơ
+ Đi trẻ- Về già: hành động tương phản, tô đậm sự ngậm ngùi, chua xót của tác giả
Trong hai bài thơ dịch trên, việc sử dụng các từ trái nghĩa nhằm tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời thơ thêm sinh động.
Trả lời câu 2 (trang 128 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng các từ trái nghĩa ấy?
Trả lời:
Một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa:
- Bên trọng bên khinh.
- Buổi đực buổi cái
- Bước thấp bước cao
- Có đi có lại
- Gần nhà xa ngõ
- Mắt nhắm mắt mở
- Vô thưởng vô phạt
Các từ trái nghĩa được sử dụng với mục đích tạo ra sự tương phản, gây ấn tượng mạnh, khiến lời nói thêm sinh động. Việc dùng các từ trái nghĩa ấy có tác dụng là làm cho lời ăn tiếng nói sinh động hơn.
Phần III
LUYỆN TẬP

Câu 1

Trả lời câu 1 (trang 129 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Tìm từ trái nghĩa trong những câu ca dao, tục ngữ dưới đây:
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.
- Số cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.
- Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Lời giải chi tiết:
lành - rách
giàu - nghèo
ngắn - dài
đêm - ngày
sáng - tối

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 129 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Tìm từ trái nghĩa với những từ in đậm trong các cụm từ sau đây.
Lời giải chi tiết:
- tươi: + cá tươi >< ươn
+ hoa tươi >< héo, tàn
- yếu: + ăn yếu >< khỏe
+ học lực yếu >< khá, giỏi
- xấu: + chữ xấu >< tốt, đẹp
+ đất xấu >< màu mỡ

Câu 3

Trả lời câu 3 (trang 129 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Điền từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau.
Lời giải chi tiết:
- Chân cứng đá mềm.
- Có đi có lại
- Gần nhà xa ngõ
- Mắt nhắm mắt mở.
- Chạy sấp chạy ngửa.
- Vô thưởng vô phạt.
- Bên trọng bên khinh.
- Buổi đực buổi cái.
- Bước thấp bước cao.
- Chân ướt chân ráo.

Câu 4

Trả lời câu 4 (trang 129 SGK Ngữ Văn 7 Tập 1)
Hãy viết đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương có dùng từ trái nghĩa.
Lời giải chi tiết:
Mỗi lần nhớ về kí ức tuổi thơ là biết bao kỉ niệm buồn vui gắn bó với quê hương trong em lại hiện lên. Nơi đó có ngôi nhà nhỏ của em với cánh đồng lúa rộng, bằng phẳng luôn thơm ngát hương lúa – hương vị của đồng quê. Xa xa, là những rặng núi cao nhấp nhô được phủ lên màu xanh của núi rừng. Khi dịp nghỉ hè đến, em cùng các anh chị thường ra thả diều bên bờ sông. Dòng sông bên lở bên bồi, đã gắn bó ngàn đời với quê hương em, mang dòng nước ngọt lành làm tưới mát những ruộng lúa, nương dâu. Khác với thành phố là những tuyến đường tấp nập người qua lại, quê em là những con đường làng vắng vẻ, thấp thoáng mái nhà ngói đỏ xen với những khu vườn tươi xanh, ngập tràn bóng mát. Giờ đây, khi đã đi xa quê hương, em luôn háo hức được trở về nơi chôn rau cắt rốn, nơi đã nuôi dưỡng em khôn lớn trưởng thành.
⟹ Bài viết trên đã sử dụng từ trái nghĩa đó là:
- bằng phẳng >< nhấp nhô
- lở >< bồi
- tấp nập >< vắng vẻ