Câu hỏi: Giải VBT ngữ văn 7 bài Ôn tập tác phẩm trữ tình (tiếp theo)
Nguyễn Trãi có những câu thơ như sau:
- Bui có một lòng trung lẫn hiếu
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen
- Bui có tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông
Em hãy nói rõ nội dung trữ tình và hình thức thể hiện của những câu thơ trên.
Lời giải chi tiết:
- Nội dung trữ tình của những câu thơ Nguyễn Trãi là tấm lòng ưu ái lo cho nước, thương yêu dân của tác giả.
- Hình thức:
+ Giống nhau về thể thơ, phương thức biểu hiện: kể, tả.
+ Khác: hình ảnh biểu hiện một bên là hình ảnh so sánh với nước triều dâng cuồn cuộn và một bên là hình ảnh con người thao thức thức trằn trọc trong đêm lạnh.
+ Nội dung trữ tình của câu thơ thứ nhất: Khẳng định tấm lòng trung hiếu (trung với vua, với nước, hiếu với cha mẹ, với dân) không thể phai sờn của tác giả.
+ Nội dung trữ tình của câu thơ thứ hai: Khẳng định tấm lòng nhớ nước thương dân luôn trào dâng mãnh liệt trong tâm tư, tình cảm của tác giả.
+ Các nội dung trữ tình ấy đã được thể hiện một cách sinh động nhờ tác giả đã sử dụng thành công thủ pháp nói quá. Đặc biệt ở câu thơ thứ hai, tác giả còn sử dụng thủ pháp đảo ngữ để nhấn mạnh, tăng sức biểu đạt.
Câu 2, tr. 192, SGK
Lời giải chi tiết:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ):
+ Hoàn cảnh: Người ở xa quê vọng nhớ về quê trong một đêm trăng.
+ Cách thể hiện: Dùng ánh trăng để thể hiện tình cảm nhớ quê thao thức nhìn văn và nhìn trăng càng khiến tác giả nhớ quê. Giọng điệu trữ tình và sâu lắng.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư):
+ Hoàn cảnh: Bị coi là khách ngay nơi chôn rau cắt rốn, sau khi gần cả đời người cách xa mới trở về.
+ Cách thể hiện: Miêu tả cái đổi và cái không đổi để thể hiện tấm lòng tha thiết với quê hương. Giọng điệu vừa hóm hỉnh vừa ngậm ngùi.
=> Sự khác nhau về tình huống:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: nhìn thấy ánh trăng sáng phủ trên mặt đất, tác giả nhìn trăng và nhớ đến quê hương.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: tác giả xa quê đã lâu nay trở về thăm quê.
=> Sự khác nhau về giọng điệu:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: tâm tình, mong nhớ.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: bồi hồi, xúc động xen lẫn xót xa.
Giả Đảo (779 - 843), nhà thơ đời Đường, đã viết một bài thơ nổi tiếng về chủ đề tình cảm quê hương như sau:
Độ Tang Càn
Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương
Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương
Vô đoan cánh độ Tang Càn thủy
Khước vọng Tinh Châu thị cố hương
Dịch nghĩa:
Làm khách ở Tinh Châu đã mười thu
Lòng nhớ về quê nhà, đêm ngày nhớ đất Hàm Dương
Bỗng dưng lại phải qua sông Tang Càn
Ngoảnh nhìn Tinh Châu, lại thấy (Tinh Châu) như cố hương!
Dịch thơ:
Tinh Châu đất khách trải mươi hè
Hôm sớm Hàm Dương bụng nhớ quê
Qua bến Tang Càn, vô cớ quá
Tinh Châu ngảnh lại đã thành quê
a) Em hãy phân tích diễn biến tình cảm của tác giả ở hai câu thơ cuối. Lí do của sự diễn biến tình cảm ấy
b) Tình cảm quê hương ở đây có gì mới mẻ so vối tình cảm quê hương ở hai bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh và Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê?
Lời giải chi tiết:
a)
- Sự diễn biến tình cảm ở hai câu thơ cuối là một sự diễn biến bất ngờ, đảo ngược
- Có sự diễn biến tình cảm ấy bởi khi rời xa Tinh Châu tác giả mới nhận ra mình đã gắn bó thân thiết với nơi đây như là quê hương
b) Tình cảm quê hương ở bài thơ này mới mẻ và có phần "hiện đại" ở chỗ:
- Kết cấu diễn biến tâm lí đảo ngược bất ngờ: nói về cố hương Hàm Dương nhưng bộc lộ nỗi nhớ với mảnh đất Tinh Châu mà mình đã sinh sống mười năm
- Tác giả khẳng định con người sống ở nơi nào thì cũng sẽ có tình cảm gắn bó bền chặt với mảnh đất ấy như yêu quý chính cố hương của mình.
Hãy phân tích giá trị biểu cảm của câu văn sau đây trong bài Mùa xuân của tôi của Vũ Bằng: Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...
Lời giải chi tiết:
a) Sắc thái biểu cảm của câu vần: yêu mến, mong nhớ, tự hào
b) Sắc thái ấy được thể hiện qua:
- Những hình ảnh: mưa riêu riêu, gió lành lạnh, tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, tiếng trống chèo vọng lại từ thôn xóm xa xa, câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng
- Giọng điệu câu văn: trữ tình, say đắm, nhớ mong
Câu 1
Câu 1 (trang 162 VBT Ngữ văn 7, tập 1)Nguyễn Trãi có những câu thơ như sau:
- Bui có một lòng trung lẫn hiếu
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen
- Bui có tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông
Em hãy nói rõ nội dung trữ tình và hình thức thể hiện của những câu thơ trên.
Lời giải chi tiết:
- Nội dung trữ tình của những câu thơ Nguyễn Trãi là tấm lòng ưu ái lo cho nước, thương yêu dân của tác giả.
- Hình thức:
+ Giống nhau về thể thơ, phương thức biểu hiện: kể, tả.
+ Khác: hình ảnh biểu hiện một bên là hình ảnh so sánh với nước triều dâng cuồn cuộn và một bên là hình ảnh con người thao thức thức trằn trọc trong đêm lạnh.
+ Nội dung trữ tình của câu thơ thứ nhất: Khẳng định tấm lòng trung hiếu (trung với vua, với nước, hiếu với cha mẹ, với dân) không thể phai sờn của tác giả.
+ Nội dung trữ tình của câu thơ thứ hai: Khẳng định tấm lòng nhớ nước thương dân luôn trào dâng mãnh liệt trong tâm tư, tình cảm của tác giả.
+ Các nội dung trữ tình ấy đã được thể hiện một cách sinh động nhờ tác giả đã sử dụng thành công thủ pháp nói quá. Đặc biệt ở câu thơ thứ hai, tác giả còn sử dụng thủ pháp đảo ngữ để nhấn mạnh, tăng sức biểu đạt.
Câu 2
Câu 2 (trang 163 VBT Ngữ văn 7, tập 1)Câu 2, tr. 192, SGK
Lời giải chi tiết:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ):
+ Hoàn cảnh: Người ở xa quê vọng nhớ về quê trong một đêm trăng.
+ Cách thể hiện: Dùng ánh trăng để thể hiện tình cảm nhớ quê thao thức nhìn văn và nhìn trăng càng khiến tác giả nhớ quê. Giọng điệu trữ tình và sâu lắng.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư):
+ Hoàn cảnh: Bị coi là khách ngay nơi chôn rau cắt rốn, sau khi gần cả đời người cách xa mới trở về.
+ Cách thể hiện: Miêu tả cái đổi và cái không đổi để thể hiện tấm lòng tha thiết với quê hương. Giọng điệu vừa hóm hỉnh vừa ngậm ngùi.
=> Sự khác nhau về tình huống:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: nhìn thấy ánh trăng sáng phủ trên mặt đất, tác giả nhìn trăng và nhớ đến quê hương.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: tác giả xa quê đã lâu nay trở về thăm quê.
=> Sự khác nhau về giọng điệu:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: tâm tình, mong nhớ.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: bồi hồi, xúc động xen lẫn xót xa.
Câu 3
Câu 3 (trang 163 VBT Ngữ văn 7, tập 1)Giả Đảo (779 - 843), nhà thơ đời Đường, đã viết một bài thơ nổi tiếng về chủ đề tình cảm quê hương như sau:
Độ Tang Càn
Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương
Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương
Vô đoan cánh độ Tang Càn thủy
Khước vọng Tinh Châu thị cố hương
Dịch nghĩa:
Làm khách ở Tinh Châu đã mười thu
Lòng nhớ về quê nhà, đêm ngày nhớ đất Hàm Dương
Bỗng dưng lại phải qua sông Tang Càn
Ngoảnh nhìn Tinh Châu, lại thấy (Tinh Châu) như cố hương!
Dịch thơ:
Tinh Châu đất khách trải mươi hè
Hôm sớm Hàm Dương bụng nhớ quê
Qua bến Tang Càn, vô cớ quá
Tinh Châu ngảnh lại đã thành quê
a) Em hãy phân tích diễn biến tình cảm của tác giả ở hai câu thơ cuối. Lí do của sự diễn biến tình cảm ấy
b) Tình cảm quê hương ở đây có gì mới mẻ so vối tình cảm quê hương ở hai bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh và Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê?
Lời giải chi tiết:
a)
- Sự diễn biến tình cảm ở hai câu thơ cuối là một sự diễn biến bất ngờ, đảo ngược
- Có sự diễn biến tình cảm ấy bởi khi rời xa Tinh Châu tác giả mới nhận ra mình đã gắn bó thân thiết với nơi đây như là quê hương
b) Tình cảm quê hương ở bài thơ này mới mẻ và có phần "hiện đại" ở chỗ:
- Kết cấu diễn biến tâm lí đảo ngược bất ngờ: nói về cố hương Hàm Dương nhưng bộc lộ nỗi nhớ với mảnh đất Tinh Châu mà mình đã sinh sống mười năm
- Tác giả khẳng định con người sống ở nơi nào thì cũng sẽ có tình cảm gắn bó bền chặt với mảnh đất ấy như yêu quý chính cố hương của mình.
Câu 4
Câu 4 (trang 165 VBT Ngữ văn 7, tập 1)Hãy phân tích giá trị biểu cảm của câu văn sau đây trong bài Mùa xuân của tôi của Vũ Bằng: Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...
Lời giải chi tiết:
a) Sắc thái biểu cảm của câu vần: yêu mến, mong nhớ, tự hào
b) Sắc thái ấy được thể hiện qua:
- Những hình ảnh: mưa riêu riêu, gió lành lạnh, tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, tiếng trống chèo vọng lại từ thôn xóm xa xa, câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng
- Giọng điệu câu văn: trữ tình, say đắm, nhớ mong