Câu hỏi: Cho hai đường thẳng và chéo nhau nhận AA’ làm đoạn vuông góc chung, trong đó A thuộc và A’ thuộc . Gọi (P) là mặt phẳng qua A vuông góc với và d là hình chiếu vuông góc của trên mặt phẳng (P). Đặt AA’ = a, góc nhọn giữa và d là . Mặt phẳng (Q) song song với mặt phẳng (P) cắt và lần lượt tại M và M’. Gọi M1 là hình chiếu vuông góc của M lên mặt phẳng (P).
a) Chứng minh 5 điểm A, A’ , M, M’ , M1 cùng nằm trên mặt cầu (S). Xác định tâm O của (S). Tính bán kính của (S) theo a, và khoảng cách x giữa hai mặt phẳng (P) và (Q).
b) Khi x thay đổi, tâm O của mặt cầu (S) di động trên đường nào? Chứng minh rằng khi (Q) thay đổi mặt cầu (S) luôn luôn đi qua một đường tròn cố định.
a) Chứng minh 5 điểm A, A’ , M, M’ , M1 cùng nằm trên mặt cầu (S). Xác định tâm O của (S). Tính bán kính của (S) theo a,
b) Khi x thay đổi, tâm O của mặt cầu (S) di động trên đường nào? Chứng minh rằng khi (Q) thay đổi mặt cầu (S) luôn luôn đi qua một đường tròn cố định.
Phương pháp giải
Chứng minh các điểm A, A', M cùng nhìn đoạn thẳng một góc .
Lời giải chi tiết
A) Vì mặt phẳng (P) qua A và vuông góc với nên AA’ thuộc (P). Vì M thuộc mà d là hình chiếu vuông góc của trên (P) nên M1 thuộc d.
Vì
Mặt khác nên ta suy ra . Do đó và điểm A thuộc mặt cầu đường kính M’M1.
Ta có nên , ta suy ra điểm A’ cũng thuộc mặt cầu đường kính M’M1
Ta có (Q) // (P) nên ta suy ra mà MM’ thuộc (Q), do đó
Như vậy 5 điểm A, A’ , M, M’, M1 cùng thuộc mặt cầu (S) có đường kính M’M1. Tâm O của mặt cầu (S) là trung điểm của đoạn M’M1.
Ta có vì MM1 = x và
Bán kính r của mặt cầu (S) bằng nên
b) Hình tứ giác A’M’MM1 là hình chữ nhật nên tâm O cũng là trung điểm của A’M.
Do đó khi x thay đổi thì mặt phẳng (Q) thay đổi và điểm O luôn luôn thuộc đường thẳng d’ đi qua trung điểm I của đoạn AA’ và song song với đường thẳng .
Vì mặt cầu tâm O luôn luôn đi qua hai điểm cố định A, A’nên nó có tâm O di động trên đường thẳng d’.
Do đó mặt cầu tâm O luôn luôn chứa đường tròn tâm I cố định có đường kính AA’ cố định và nằm trong mặt phẳng cố định vuông góc với đường thẳng d’.
Chứng minh các điểm A, A', M cùng nhìn đoạn thẳng
Lời giải chi tiết
A) Vì mặt phẳng (P) qua A và vuông góc với
Vì
Mặt khác
Ta có
Ta có (Q) // (P) nên ta suy ra
Như vậy 5 điểm A, A’ , M, M’, M1 cùng thuộc mặt cầu (S) có đường kính M’M1. Tâm O của mặt cầu (S) là trung điểm của đoạn M’M1.
Ta có
Bán kính r của mặt cầu (S) bằng
b) Hình tứ giác A’M’MM1 là hình chữ nhật nên tâm O cũng là trung điểm của A’M.
Do đó khi x thay đổi thì mặt phẳng (Q) thay đổi và điểm O luôn luôn thuộc đường thẳng d’ đi qua trung điểm I của đoạn AA’ và song song với đường thẳng
Vì mặt cầu tâm O luôn luôn đi qua hai điểm cố định A, A’nên nó có tâm O di động trên đường thẳng d’.
Do đó mặt cầu tâm O luôn luôn chứa đường tròn tâm I cố định có đường kính AA’ cố định và nằm trong mặt phẳng cố định vuông góc với đường thẳng d’.